Chuyển rủi ro trong hợp đồng mua bán hàng hóa

Rủi ro trong hợp đồng mua bán là những mất mát, hư hỏng xảy ra đối với hàng hóa. Rủi ro đó có thể do lỗi chủ quan của con người hoặc do các hiện tượng khách quan gây nên (do thời tiết, do tai nạn bất ngờ, do tính chất của hàng hóa,…). Những rủi ro đó có thể gây ra thiệt hại lớn cho một hoặc các bên.

Vì vậy, việc xác định bên nào chịu rủi ro, thời điểm chuyển rủi ro có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện hợp đồng, giải quyết các tranh chấp liên quan đến hợp đồng mua bán hàng hóa. Để hạn chế rủi ro khi giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa; các bên cầu chú ý cần chú ý đến các điều kiện có thể xảy ra khi thực hiện hợp đồng. Từ đó có các thỏa thuận đưa ra điều kiện tối ưu quyền lợi nhất cho các bên.

Về nguyên tắc chuyển rủi ro trước hết pháp luật tôn trọng thỏa thuận của các bên: Các bên đã thỏa thuận về thời điểm chuyển rủi ro thì thời điểm chuyển rủi ro được xác định theo thỏa thuận đã xác lập. Trong trường hợp các bên không có thỏa thuận thì thời điểm chuyển rủi ro của hàng hóa căn cứ theo quy định tại Luật Thương mại năm 2005 như sau:

Chuyển rủi ro trong trường hợp có địa điểm giao hàng xác định.

Căn cứ điều 57 luật thương mại 2005: “Trừ trường hợp có thoả thuận khác, nếu bên bán có nghĩa vụ giao hàng cho bên mua tại một địa điểm nhất định thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá được chuyển cho bên mua khi hàng hoá đã được giao cho bên mua hoặc người được bên mua uỷ quyền đã nhận hàng tại địa điểm đó, kể cả trong trường hợp bên bán được uỷ quyền giữ lại các chứng từ xác lập quyền sở hữu đối với hàng hoá”.

Như vậy, chuyển rủi ro trong trường hợp này sẽ là thời điểm bên giao hàng giao được hàng cho bên mua và bên mua hoặc người đại diện bên mua đã nhận hàng. Còn nếu trước đó hàng hóa có xảy ra bất cứ tổn thất nào bên bán sẽ phải chịu trách nhiệm.

Chuyển rủi ro trong trường hợp không có địa điểm giao hàng.

Căn cứ điều 58 Luật thương mại 2005: “Trừ trường hợp có thoả thuận khác; nếu hợp đồng có quy định về việc vận chuyển hàng hoá và bên bán không có nghĩa vụ giao hàng tại một địa điểm nhất định thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá được chuyển cho bên mua khi hàng hoá đã được giao cho người vận chuyển đầu tiên.”

Trường hợp này rủi ro sẽ được chuyển từ bên bán sang bên mua; từ thời điểm mà người vận chuyển đầu tiên được bên bán giao hàng. Sau khi người vận chuyển đầu tiên nhận hàng

Chuyển rủi ro trong trường hợp giao hàng cho người nhận hàng để giao mà không phải người vận chuyển.

Căn cứ điều 59 luật thương mại 2005: “Trừ trường hợp có thoả thuận khác, nếu hàng hoá đang được người nhận hàng để giao nắm giữ mà không phải là người vận chuyển thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá được chuyển cho bên mua thuộc một trong các trường hợp sau đây:

• Khi bên mua nhận được chứng từ sở hữu hàng hoá;

• Khi người nhận hàng để giao xác nhận quyền chiếm hữu hàng hoá của bên mua”

Chuyển rủi ro trong trường hợp mua bán hàng hóa đang trên đường vận chuyển.

Căn cứ điều 60 luật thương mại 2005: “Trừ trường hợp có thỏa thuận khác, nếu đối tượng của hợp đồng là hàng hoá đang trên đường vận chuyển thì rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá được chuyển cho bên mua kể từ thời điểm giao kết hợp đồng”

Mua hàng hóa đang vận chuyển ở đây được hiểu là đối tượng của hợp đồng mua bán hàng hóa trong trường hợp này là hàng hóa đang được vận chuyển thì bên mua, mua lô hàng đó của bên bán. Trong rường hợp này rủi ro và quyền sở hữu hàng hóa sẽ được chuyển cho bên mua từ thời điểm giao kết hợp đồng.

Chuyển rủi ro trong các trường hợp khác

Căn cứ điều 61 luật thương mại 2005, trừ trường hợp có thoả thuận khác, việc chuyển rủi ro trong các trường hợp khác ngoài những trường hợp trên được quy định như sau:

• Rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá được chuyển cho bên mua, kể từ thời điểm hàng hóa thuộc quyền định đoạt của bên mua và bên mua vi phạm hợp đồng do không nhận hàng;
• Rủi ro về mất mát hoặc hư hỏng hàng hoá không được chuyển cho bên mua, nếu hàng hoá không được xác định rõ ràng bằng ký mã hiệu, chứng từ vận tải, không được thông báo cho bên mua hoặc không được xác định bằng bất kỳ cách thức nào khác.